Samorealizacja, FLOW i Pracoholizm, cz.2
Poprzednim razem mogłaś dowiedzieć, w jaki sposób ludzie traktują pracę. Tym razem skupię się na różnicy między samorealizacją a pracoholizmem.
Do podejmowania nowych, coraz trudniejszych i coraz bardziej niemożliwych do pogodzenia ze sobą zadań dopinguje pracoholika stale nienasycone pragnienie potwierdzenia własnej wartości.
Pracoholik marzy o sukcesie, który ma go wreszcie przekonać o jego własnej wartości. W związku z tym nie może odmówić podejmowania nowych, często coraz trudniejszych propozycji zawodowych, równocześnie nie umie zrezygnować ani wywiązać się do końca i tak, jakby chciał z zadań poprzednich.
Często nie wie, jakie są jego mocne strony( związane z osobowością czy temperamentem) albo zajęcie jakie wykonuje nie jest z nimi zgodne więc kosztuje go bardzo dużo wysiłku, energii psychicznej i wywołuje wewnętrzne konflikty.
Nie jest osobą spójną – jego podstawowe cechy osobowości nie są zgodne z jego mechanizmami radzenia sobie ani z historią życia.
Pracoholikiem można stać się więc w każdym wieku i w każdym zawodzie..... Kluczem jest deficyt poczucia własnej wartości.
Zestawienie cech osób uzależnionych od pracy z cechami osób samorealizujących się:
Pracoholicy: ( Lidia Mieścicka) | Osoby samorealizujące się: ( Abraham Maslow) |
Potrzebują i stale poszukują aprobaty i potwierdzenia swojej wartości szczególnie w obszarze wykonywanej pracy. | Są niezależni od opinii i uczuć innych ludzi, nagrody, prestiż i uznanie są mniej ważne niż ich własny rozwój. |
Są nadmiernie odpowiedzialne albo gdy obciążenie przekracza ich siły – zupełnie nieodpowiedzialne. | Bardziej koncentrują się na problemie niż na sobie. Koncentrują się bardziej niż przeciętny człowiek. Bazują na faktach. Praca zawodowa jest przez nich traktowana poważnie ale jest też w pewien sposób traktowana lekko ( element zabawy). |
Poprzez swój nałogowy sposób wykonywania pracy stają się wyobcowane z otoczenia, czują się nieco „inne”i w swoim odczuciu lepsze od innych. | Akceptują własną ludzką naturę z jej niedoskonałościami, nie przejmują się niedoskonałością innych, są życzliwi, mają poczucie wspólnoty z innymi ludźmi, mają szacunek i pokorę wobec ludzi, którzy mogą ich czegoś nauczyć. |
Organizują swoje życie i swoją pracę tak, aby stale mieć kontrolę nad sytuacją. | Akceptują nieznane, mają umiłowanie tajemniczości. Potrafią wytrzymać nieokreśloność, niedogodności, wątpliwości, niepewności. Dokonują ciągle świeżych ocen. |
Mają trudności w ukończeniu rozpoczętego projektu, gdyż w ramach pracy nad nim podejmują dodatkowe zadania mające go udoskonalić. | Odróżniają środki od celów. Potrafią koncentrować się na problemie a a nie na osobie. Przyjmują osobiste niepowodzenia bez gwałtownych reakcji. |
Brakuje im wyczucia równowagi między pracą a resztą życia. | Mają zdolność do głębokiego snu, nie zaburzonego apetytu, zdolność do śmiechu i uśmiechu pomimo problemów i niepokoju i odpowiedzialności, przyjemnie spędzają wolny czas, są zadowoleni ze swojego życia seksualnego. Nawet doraźna codzienność potrafi być dla nich zachwycająca. Mają głębsze niż u innych związki z innymi ludźmi. |
Oczekują natychmiastowej gratyfikacji wskutek czego wykonują pracę dla samej pracy. | Mają zazwyczaj jakąś misję w życiu, jakieś zadanie do wypełnienia,które pochłania ich energię. Działanie dla samego działania także jest dla nich nagradzające. Radość z samego dążenia jest większa niż dotarcie do celu. |
Często planują działanie z myślą o efektach końcowych, nie zwracając uwagi na szczegóły, których zaniedbanie negatywnie wpływa na efekt pracy. | Charakterystyczna jest dla nich ciągła świeżość ocen. |
Nieświadomie poszukują napięć i kryzysowej sytuacji, w których cierpią(„żyję w napięciu – więc jestem”). | Mają dystans, poczucie śmieszności z tego, co oczywiste, ludzkie. Potrafią śmiać się i żartować sami z siebie. Są niezależni od opinii i ocen innych ludzi. |
Otaczają się ludźmi, którzy podzielają ich nierealistyczne standardy pracy. Unikają konfrontacji z innym sposobem życia i myślenia poprzez deprecjonowanie ludzi o innych poglądach. | Akceptują to, co nieznane, mają „umiłowanie tajemniczości”, umieją odróżniać to, co „świeże i konkretne” od tego, co pospolite. Są wielkoduszni, uprzejmi, cierpliwi i życzliwi dla każdego człowieka. |
Przez nałogowy sposób pracy doprowadzają do zagrożenia jej jakości i całego życia. | Charakteryzuje ich akceptacja siebie,innych ludzi, przyrody, przyjemne spędzanie wolnego czasu, godne starzenie się, celowość przyjemnego życia i miłego spędzania czasu. |
Mają krytyczny stosunek do innych i oczekują tego samego z ich strony w odniesieniu do siebie. | Mają dystans wobec rzeczywistości, autonomię i niezależność od kultury i otoczenia, są niezależni od opinii i uczuć innych ludzi. |
Stale ścigają się z czasem , spóźniają się, nie umieją wybierać rzeczy najważniejszych. | Potrafią dostrzec ukryte i niejasne realia szybciej od innych, potrafią przewidywać skutki własnych działań w przyszłości. Bazują na faktach, potrafią ustalić prawidłową dla siebie hierarchię wartości. |
Kłamią, choć nie muszą- zwłaszcza, gdy chodzi o ilość i czas wykonywanej pracy. Z góry bowiem wiedzą, że nie dotrzymają słowa. | Są pozbawieni małostkowości, banalności, drobiazgowości, są wielkoduszni. |
Bezlitośnie osądzają siebie i swoich współpracowników i najbliższych. | Potrafią śmiać się sami z siebie, z tego, co ludzkie z wad swoich i cudzych. |
Z trudnością, jeśli w ogóle uzyskują spokój, radość i rozluźnienie. | Nawet doraźna codzienność może być dla nich zachwycająca, mogą mieć doświadczenia mistyczne(szczytowe)- przekonanie, że zdarzyło się coś ważnego i wartościowego, czucie się przez to zmienionym i wzmocnionym w życiu codziennym. Mają dobry sen, zadowolenie z życia seksualnego, dobrze jedzą, przyjemnie spędzają wolny czas. |
Traktują siebie śmiertelnie poważnie. | Mają filozoficzne i niezłośliwe poczucie humoru, potrafią śmiać się sami z siebie. |
Mają trudności w utrzymywaniu bliskich przyjaźni i intymnych związków. | Ich związki są głębsze niż u innych dorosłych, mają raczej wąski krąg przyjaciół, szczególną miłością darzą dzieci. Odczuwają satysfakcję z życia seksualnego. |
Wycofują się z bliskich emocjonalnych i erotycznych związków partnerskich na rzecz podniecenia pracą lub przejściowej fascynacji kimś z miejsca pracy. Fascynacja ta staje się codzienną bliskością, mija w obawie przed tą właśnie bliskością, która dla wypalonego emocjonalnie człowieka jest ciężarem trudnym do uniesienia. | Patrz wyżej. |
Jak stać się osobą samorealizującą się ?
– Nieustannie pracować nad poczuciem własnej wartości ( wewnętrznym przekonaniem, że jestem w porządku, akceptacja siebie w całości taką jaka jestem ze swoimi słabościami i mocnymi stronami).
– Pozwolenie sobie na bycie w pełni tym kim jestem, zaprzestanie prób zmuszania siebie do bycia kimś innym, lepszym.
– Poznanie siebie swoich mocnych stron, zasobów, predyspozycji, własnej specyfiki. Różnymi sposobami np. poprzez psychoterapię, udział w warsztatach, grupach, naukę rozpoznawania uczuć itp. Często jest to długi proces.
– Znaleźć sobie sposób na korzystanie ze swoich zasobów w pracy( życiu zawodowym) a gdy się nie da - poza nią ( „praca jest dla mnie posadą, środkiem do zarabiania pieniędzy, mam hobby, gdzie mogę doświadczać zjawiska przepływu (FLOW)”).
Martin Seligman – twórca Psychologii Pozytywnej - wprowadził pojęcie signature strengths - autentycznych osobistych, unikalnych sił każdego człowieka, które jest gotów „autoryzować jako własne”. Człowiek ma za zadanie rozpoznać swoje indywidualne siły a następnie aktywnie wykorzystywać je w działaniu na co dzień. Jeśli praca będzie z nimi spójna – często będzie można doświadczać zjawiska przepływu ( FLOW).
Te siły to np. - ciekawość, wytrwałość, otwartość umysłu, hojność, lojalność, obowiązkowość, ostrożność, odwaga, uczciwość, poczucie wdzięczności,dobroć, pokora, zapał.
Seligman wraz z Petersonem opracowali Inwentarz tych sił, jako Wartości w Działaniu ( VIA- IS Valeus in Action Inventory of Strenghts). Identyfikują oni 24 takie siły i grupują je w 6 cnót ( wiązki cech), które stanowią:(1) Mądrość i Wiedza, (2) Odwaga, (3) Miłość i człowieczeństwo ( wspaniałomyślność), (4)Sprawiedliwość, (5) Wstrzemięźliwość, (6) Duchowa Transcendencja.
Można rozwiązać sobie ten test w języku angielskim na stronie internetowej www.reflectivehappiness.com i zdiagnozować swoje „Signature Strenghts”.
Bibliografia:
Wikipedia
„Szczęście” - Jonathan Haidt
„Pracoholizm” - Lidia Mieścicka
„Alchemik” - Paulo Coelho
„Alchemia Alchemika” - Wojciech Eichelberger w rozmowie z Wojciechem Szczawińskim
„Motywacja i osobowość” - Abraham Maslow
Joanna Kołodziejczak